Leven na kanker: volgens 42% van de Belgen zijn patiënten slecht voorbereid (1)

Veel moeilijkheden

De meeste Belgen (52%) beschouwen de periode waarin ze vechten tegen kanker moeilijker dan de periode erna. Toch denkt 42% evenwel dat kankerpatiënten onvoldoende voorbereid worden op hun leven na kanker. Volgens ruim 85% heeft kanker op persoonlijk vlak een grote fysieke en psychologische impact. Voor meer dan de helft onder hen kan kanker de relaties met familie en vrienden veranderen. En bijna 40% is van mening dat het moeilijk lijkt om opnieuw te sporten zoals voorheen. Meer dan driekwart van de ondervraagden vindt daarnaast dat de kosten voor de ziekte hoog blijven, hoewel de behandelingen achter de rug zijn. Magali Mertens, verantwoordelijke van Vie et Cancer, een vzw gespecialiseerd in de re-integratie op de werkvloer, legt uit: “Op professioneel vlak blijkt dat zowat 70% van de Belgen het moeilijk heeft om weer aan het werk te gaan (1). Dat is ook wat ik vaststel en aanhaal in mijn boek: ‘Retourner au travail après un cancer, un processus collectif’. Na hun strijd tegen de ziekte moeten kankerpatiënten vaak een nieuwe strijd aangaan: hun plekje terugvinden in het beroepsleven. Ze zijn uit de competitiviteit en prestatiedruk gestapt die overheerst op de werkvloer. De terugkeer naar het werk moet zorgvuldig voorbereid worden, en dat zo vroeg mogelijk én met alle betrokken partijen.”

Een van de meest aangrijpende gebeurtenissen in het leven

Naast opluchting en een verlangen om vooruit te gaan, is er ook de angst om te hervallen en fysieke uitputting. Dat maakt het moeilijk om de draad weer op te nemen. Volgens de resultaten van de studie voelden 57% van de Belgen die kanker hebben overwonnen, zich aan hun lot overgelaten na hun behandelingen. Ongeveer 74% zegt vandaag nog altijd psychologische gevolgen te ondervinden en meer dan 80% fysieke gevolgen. 45% geeft toe dat hun ziekte na hun genezing nog altijd financiële gevolgen heeft. En bijna 43% werd geconfronteerd met moeilijkheden op de werkvloer: ruim 40% heeft zijn taken moeten aanpassen en bijna 30% veranderde van job. Nagenoeg 30% is ronduit gestopt met werken. Ten slotte vormde de overwinning voor 35% een kans om een nieuwe start te nemen.  

Dr. Rogiers, Kliniekhoofd Dienst Psychiatrie aan UVC Brugmann: “Kanker is een zeer aangrijpende gebeurtenis in het leven van de patiënt. Het overleven van een uitgezaaide kanker, kan dan ook een ernstige lichamelijke en psychologische impact hebben. Patiënten werden tijdens hun ziekte, vaak meermaals geconfronteerd met de angst om te sterven wat een zeer traumatische beleving is. Deze confrontatie met een levensbedreigende diagnose kan in sommige gevallen aanleiding geven tot een post-traumatische stressstoornis, gekenmerkt door een sterke angst voor de terugkeer van de ziekte, vermijdingsgedrag, verhoogde prikkelbaar- en waakzaamheid, geheugen- en concentratiestoornissen alsook slaapstoornissen en nachtmerries. Een aangepaste ondersteuning kan hier heel belangrijk zijn. Daarnaast zien we na de genezing van de ziekte vaak blijvende klachten van vermoeidheid, emotionele symptomen (depressiviteit en angsten), slaapstoornissen, geheugen en concentratieproblemen. Het leven met en na kanker heeft ook een zware impact op het sociaal functioneren (relatie met vrienden en familie) en het hervatten van het werk. Daarom is aangepaste psychosociale ondersteuning absoluut noodzakelijk om bij te dragen aan een betere levenskwaliteit en de patiënten in staat te stellen om emotioneel, fysiek en cognitief te herstellen. Patiënten hebben recht op een goede opvolging, een aangepaste revalidatie en begeleiding, zeker na de zware beproeving van het krijgen en genezen van kanker.”

Vooruitgang in behandelingen heeft impact op overlevingspercentage en terugkeer naar normaal leven

Volgens Prof. Neyns, oncoloog in UZ Brussel: “Een vijftigtal jaar geleden telden we ongeveer 20% overlevenden. Begin de jaren 2000 waren dat er 40 tot 50%. Tegenwoordig bedraagt dat cijfer globaal genomen zo’n 50 à 60%. Dankzij de sterke vooruitgang van behandelingen voor patiënten, zou het mogelijk moeten zijn om 3 op de 4 patiënten te genezen tegen 2030. Een van de nieuwste therapieën waarvan we nog niet alles gezien hebben en die ons veel hoop geeft, is immunotherapie. Als we kijken naar de slaagkansen van patiënten met uitgezaaide melanomen, dan zal bij meer dan één op vier van hen vijf jaar na de diagnose het melanoom volledig onder controle blijven, mogelijk genezen zijn. Vóór het bestaan van immunotherapie was er daar geen enkele hoop op. Nemen we een vroeger stadium van melanoom onder de loep waar na de operatie een zeer hoog risico op herval bestaat, dan stellen we vast dat dat risico met meer dan de helft kan worden verkleind dankzij immunotherapie. Bovendien zijn belangrijke effecten vastgesteld voor andere kankertypes zoals longkanker of blaaskanker...” De huidige immunotherapie is nog niet het ultieme wapen, want het werkt niet bij alle patiënten. Gelukkig beginnen we beter te begrijpen waarom en wat we er mogelijk aan zouden kunnen doen. “Vooruitgang is mogelijk als dit vraagstuk wordt opgelost, zodat de behandeling bij een nog groter aantal patiënten kan aanslaan. Pistes die worden onderzocht: combinaties met andere therapieën of behandeling in een vroegtijdiger stadium. Het is de realiteit, patiënten zullen kanker almaar vaker overleven. Hen voorbereiden op hun leven na kanker wordt cruciaal om de soms ernstige posttraumatische stress te voorkomen. Het is onze taak om hen te begeleiden, de weg te wijzen naar de juiste zorgverleners en te vermijden dat ze zich in de steek gelaten voelen, zoals veel patiënten te kennen geven in de studie”, besluit Prof. Neyns.

(1) Onderzoek uitgevoerd in juli 2019 door iVOX bij een representatieve steekproef van 1000 Belgische volwassenen, waaronder 150 patiënten die aan kanker lijden of kanker hebben gehad.
(2) Kankerregister, Kankercijfers 2013 en 2016 : https://kankerregister.org/default.aspx?PageId=330, geraadpleegd op 10/12/2019.