Bijna 1 op de 2 jongeren weet niet wat een melanoom is!

Zorgeloos als je jong bent, maar niet zonder gevolgen

In België zijn er jaarlijks meer dan 3000 nieuwe gevallen van melanoom en veroorzaakt het meer dan 300 sterfgevallen. Ondanks verschillende preventiecampagnes is huidkanker aan een duidelijke opmars bezig, waardoor het zelfs de vijfde meest voorkomende kanker is in ons land (3). Voor de puberteit is melanoom zeer zeldzaam. Daarna kan het echter op elke leeftijd voorkomen. Doorgaans is het een kanker die verhoudingsgewijs vaker voorkomt bij mensen jonger dan 60 jaar, zeker in vergelijking met de meeste andere vormen van kanker (2). 

Professor Mebis, Medisch Oncoloog aan het Jessa Ziekenhuis in Hasselt, is bezorgd: “Als je jong bent, heb je vaak het gevoel dat er je niets kan overkomen. Bekijken we de resultaten, dan zien we het totale gebrek aan kennis over huidkanker bij jongeren en dat verontrust mij. Melanoom is een kwaadaardige tumor van de melanocyten, de cellen die melanine aanmaken. 90% van de melanomen wordt veroorzaakt door de zon (4). Bij deze kanker vormen de kindertijd en pubertijd kritieke periodes. Veelvuldige blootstelling aan de zon op jonge leeftijd verhoogt namelijk het risico op melanoom op latere leeftijd. Jongeren moeten zich hiervan bewust zijn en risicovol gedrag vermijden om jaren later erger te kunnen voorkomen…”  

Laat geen ruimte voor twijfel

Paul De Knop, oud-rector van de VUB werd getroffen door melanoom en stichtte het Paul De Knop Fonds. Hij waarschuwt: “Wees voorzichtig met de zon en bescherm jezelf! Van zodra je twijfelt, maak dan meteen een afspraak. Ik raad ook iedereen aan om regelmatig naar de dermatoloog te gaan.” Wat dat betreft zijn de Belgen geen goede leerling! 64% ging nog nooit langs bij een dermatoloog om hun moedervlekken te laten controleren. Van de 36% die dat wel deden, gaan er slechts 3 op de 10 minstens een keer per jaar, 2 op de 10 gaan om de twee jaar. De helft raadpleegt de dermatoloog minder dan één keer om de twee jaar. Professor Mebis legt uit: “Het opsporen van een melanoom in het beginstadium verbetert aanzienlijk het vooruitzicht dat we een patiënt kunnen bieden! Net zoals 72% van de Belgen gelooft, kunnen we melanoom overwinnen. Als we vroegtijdig kunnen behandelen, behoort melanoom tot een van de kankers met het beste overlevingspercentage na vijf jaar, namelijk 90% (3).”

Uitgezaaid melanoom: overlevingskansen verzesvoudigd op enkele jaren tijd

Op de vraag of men kan genezen van een uitgezaaid melanoom, antwoordt 22% ja, 34% nee en 44% weet het niet. Professor Mebis verduidelijkt: “5 tot 10 jaar geleden zou ik nee hebben geantwoord, want de totale overleving bedroeg 6 maanden met een driejaarsoverleving van 6% (5). Dat is erg laag, maar het was voor de komst van onder andere immunotherapie. Sindsdien is de levensverwachting van deze gevreesde melanomen sterk gestegen. Dat geeft hoop aan heel wat patiënten, want 40% van de patiënten leeft nog na 5 jaar (6)!  Er is nog een lange weg te gaan, want helaas genieten niet alle patiënten van de positieve resultaten van immunotherapie. De cijfers laten ons wel zien dat we een echte therapeutische revolutie doormaken bij gevorderde melanoom, tot onze grote vreugde en uiteraard ook die van de patiënten.”

Paul De Knop (66) getuigt over melanoomkanker: “Na een uitgebreid onderzoek wat te hebben uitgesteld, werd in oktober 2016, na mijn mandaat als rector, melanoomkanker vastgesteld aan de kuit. Nadien werd ook duidelijk dat er ook uitzaaiingen te zien waren. Normaal gezien is melanoomkanker goed te genezen als het snel wordt gediagnosticeerd. Helaas was het bij mij een zware lijdensweg: 10-tal chirurgische ingrepen, 25 bestralingen, en ten slotte 3 jaar immunotherapie… Gelukkig is het resultaat positief. De therapie versterkt je eigen immuniteitssysteem om zo de kankercellen aan te vallen. Het kon helemaal anders lopen mocht het enkele jaren geleden vastgesteld zijn. Gelukkig ben ik nu dankzij de vooruitgang van therapieën al 9 maanden kankervrij.”

Zelfs in België kan de zon gevaarlijk zijn

Tijdens de Covid-19-periode waarin we genieten van het mooie weer, is het belangrijk om te weten dat zelfs de Belgische zon schadelijk is. Dat beseffen de meesten Belgen niet! 16% zegt nooit zonnecrème te gebruiken, een andere 16% gebruikt crème met een factor lager dan 30. 12% gebruikt een beschermingsfactor afhankelijk van de intensiteit van de zon (1). Toch is het bij blootstelling aan de zon, zelfs in België, aanbevolen om een zonnecrème te gebruiken met een beschermingsfactor van minstens 30. De factor is bedoeld om de duur van de blootstelling aan de zon te verlengen zonder risico op verbranding door de zon. Dit helpt om veel huidbeschadiging te voorkomen, met name melanoom.

Melanoom kan ook voorkomen op plaatsen die niet blootgesteld zijn aan de zon

In het algemeen weten de Belgen dat melanoom op verschillende delen van het lichaam kan voorkomen. De rug (door 75% van de respondenten vermeld), de borst (68%) en het gezicht (66%) worden het vaakst vermeld. Slechts 15% noemt de ogen (1). Weinig mensen zijn zich ervan bewust dat naast de huid ook de slijmvliezen, zoals de ogen, aangetast kunnen worden door melanoom. Het kan zelfs een plaats aantasten op het lichaam dat niet aan de zon is blootgesteld: de hoofdhuid, de voetzolen, tussen de vingers, geslachtsdelen, … Het is belangrijk om hiervan op de hoogte te zijn en aandacht te blijven besteden aan elke verandering of evolutie van moedervlekken. Er is een gemakkelijke regel die je kan volgen, namelijk de ABCDE-regel. Zo kunnen mensen zelf veranderingen vaststellen op basis van Asymmetrie, Boord, Kleur (Color), Diameter en Evolutie van de moedervlek. 43% van de Belgen controleert zijn moedervlekken niet zelf. Dit cijfer is opnieuw hoger bij jongeren tussen 16 en 24 jaar. 56% doet het niet (1).

Bronnen

(1) Omnibus enquête uitgevoerd door onafhankelijk onderzoeksbureau Ipsos bij een representatieve steekproef van 1054 respondenten tussen 16 en 70 jaar, tussen 12 en 13 mei.
(2) Stichting Kankerregister, Cancer Fact Sheets, Incidentiejaar 2016, Brussel 2019.
(3) Stichting tegen Kanker, Huidkanker (melanoom), https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/huidkanker-melanoom , geraadpleegd op 20/05/2020
(4) Skin Cancer. Facts & Statistics. https://www.skincancer.org/skin-cancer-information/skin-cancer-facts/, geraadpleegd op 27/05/2020.
(5) Laurine Sacré, et al. Diagnostic et traitement du mélanome. Peau’se Dermatologique 2016.
(6) Robert C, Ribas A, Schachter J, et al: Pembrolizumab vs ipilimumab in advanced melanoma (KEYNOTE-006). Lancet Oncol 20:1239-1251,2019